تنظیم قرارداد کنسرسیوم | اهداف، ویژگی‌ها و شیوه تنظیم یک قرارداد کنسرسیوم

کنسرسیوم به چه معناست؟

در این نوشتار بنا داریم به موضوع بسیار مهمی در تنظیم قرارداد کنسرسیوم | اهداف، ویژگی‌ها و شیوه تنظیم یک قرارداد کنسرسیوم بپردازیم

کنسرسیوم (Consortium) که ریشه‌ی لاتین دارد به معنای شراکت و انجمن می‌باشد و از دو بخش «کنسورس» (consors) به معنای «شریک» است که خود از «کُن-» (con-) به معنای «باهم» و «سُرس» (sors) به معنای «سرنوشت» تشکیل شده است که مالک یک دارایی معنا می‌دهد. زمانی که دو یا چند مؤسسه، شرکت، سازمان و یا حکومت برای رسیدن به هدفی مشترک و مشخص با هم ترکیب و ادغام می‌شوند کنسرسیوم گویند و هدف اصلی آنها به دست آوردن سود بیشتر می‌باشد.

کنسرسیوم برای کوچک‌ترین اقدامات هم می‌تواند به وجود بیاید مانند برگزاری یک نمایشگاه که چند سازمان با هم همکاری می‌کنند و هر کدام بخشی از کار را در دست می‌گیرند تا این نمایشگاه بتواند در بهترین حالت برگزار شود و سود مناسبی به این سازمان‌ها دهد. کنسرسیوم دارای کارکرد تجاری و نیز غیرتجاری می‎باشد. حدود و وظایف هر یک از اعضای کنسرسیوم توسط تفاهم‌نامه و اداره ثبت شرکت تعیین و تأیید می‎شود و همچنین اعضای کنسرسیوم، هویت و استقلال مدیریتی، قانونی و مالی خود را حفظ خواهند نمود.

هم‌افزایی نیروها و امکانات با تنظیم قرارداد کنسرسیوم

کنسرسیوم گروهی متشکل از دو یا چند فرد، شرکت یا دولت است که برای دستیابی به یک هدف مشترک با یکدیگر همکاری می‌کنند. نهادهایی که در منابع کنسرسیوم شراکت دارند، فقط مسئول تعهداتی هستند که در قرارداد کنسرسیوم تعیین شده است. بنابراین هر فرد یا نهادی که متعهد به مفاد یک قرارداد کنسرسیوم است، استقلال خود را در فعالیت‌های تجاری دیگر حفظ می‌کند. مرکز برنامه‌ریزی و نظام بخشیدن به کنسریوم، قرارداد کنسرسیوم است که تمامی تعهدات، امکانات، توانایی‌های اعضا و قوانین ارتباطات و شراکت‌های آن‌ها را نظام می‌بخشد. با انواع کنسرسیوم و تنظیم قرارداد کنسرسیوم آشنا می‌شویم.

ویژگی‌های عمومی قرارداد کنسرسیوم

مهم‌ترین هدف از قرارداد کنسرسیوم تجمیع نیروها، امکانات مالی و غیر مالی، توانایی‌های مدیریتی و دانش و تخصص، برای رسیدن به یک هدف مشترک و مطلوب برای شرکا است. قرارداد کنسرسیوم به یک فعالیت خاص یا اجرای یک پروژه محدود است و این فعالیت باید از نظر زمان، مکان و ابعاد اقتصادی و انتفاعی تعریف شود.

روابط بین طرفین در یک کنسرسیوم با استفاده از تنظیم قراداد کنسرسیوم در یک قالب حقوقی قرار می‌گیرد که حافظ منافع اعضا است. همچنین فعالیت‌ها با استفاده از همین قرارداد قابل تحلیل و کنترل باشد. نکته مهم دیگر، این است که شرکای کنسرسیوم در سود و زیان شریک هستند؛ البته مسئولیت اعضا در این قرارداد، در برابر کارفرما تضامنی و در قابل یکدیگر، نسبی است؛ منظور از نسبی در اینجا، تناسب انتفاع با آورده‌ها، مسئولیت‌ها و عملکردها می‌باشد.

انواع قراردادهای کنسرسیوم

قراردادهای کنسرسیوم را می‌توان بر اساس نوع نهادها، نوع پروژه‌ها و مبحث انتفاع دسته‌بندی کرد. در ایران انواع مختلفی از کنسرسیوم ایجاد می‌شود که در انجام پروژه‌های ساخت‌وساز، راه‌سازی، سدسازی، بهره‌برداری از معادن، نفت و گاز، صادرات و واردات، تولید محصولات پیچیده با فناوری‌های روز دنیا، برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی و مطالعات و تحقیقات میان‌رشته‌ای کاربرد دارند. در ادامه با شیوه دسته‌بندی این کنسرسیوم‌ها آشنا می‌شویم.

کنسرسیوم‌های انتفاعی

یکی دیگر از انواع کنسرسیوم‌ها، کنسرسیوم‌های انتفاعی است که بیشتر در بخش‌های بازرگانی، صنعت و کسب‌وکار، بین افراد، شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف شکل می‌گیرد. برخی از انواع این کنسرسیوم‌ها را با هم مرور می‌کنیم:

• کنسرسیوم‌هایی برای شرکت در یک مناقصه:

در این کنسرسیوم‌ها شرکت‌ها توانایی‌ها، امکانات و دارایی‌های خود را کنار هم می‌گذارند تا بتوانند در مناقصه‌ای، از حق اجرای یک پروژه برخوردار شوند

• کنسرسیوم‌های بانکی:

بین بانک‌ها برای امکان پرداخت وام‌های بزرگ شکل می‌گیرد و با عنوان سندیکا نیز شناخته می‌شود.

• کنسرسیوم صادراتی:

هدف از این نوع از کنسرسیوم، صادرات کالا و خدمات به خارج از کشور و تسهیل روند صادرات محصولات از طریق اقدامات مشترک است

• کنسرسیوم فروش :

نوعی همکاری بین بنگاهی برای افزایش سهم هریک از اعضا از بازارهای داخلی و جهانی و یا تمرکز بر فروش یک یا چند محصول ویژه است

• کنسرسیوم شرکت‌های هواپیمایی : 

یکی از مشهورترین کنسرسیوم‌ها در دنیا کنسرسیوم شرکت هواپیمایی ایرباس (Airbus Industrie GIE) است. تولیدکنندگان هوافضا در اروپا در این کنسرسیوم     برای تولید و فروش هواپیماها همکاری می‌کنند. این کنسرسیوم متشکل از شرکت‌های British Aerospace، Aérospatiale و Construcciones Aeronáuticas SA است.

• کنسرسیوم رسانه‌ای :

سرویس پخش ویدئو هولو (Hulu) نمونه این نوع از کنسرسیوم است که حاصل تنظیم قرارداد کنسرسیوم بین شرکت‌های Comcast، Time Warner، Walt Disney Company و 21st Century Fox است.

کنسرسیوم‌های غیر انتفاعی

یکی از انواع محبوب و رایج کنسرسیوم‌ها در دنیا هستند که بین موسسات آموزشی و تحقیقاتی شکل می‌گیرد. در این کنسرسیوم‌ها اغلب منابعی مانند: کتابخانه‌ها، مقالات، تخصص استادان رشته‌های مختلف و نتایج پروژه‌های تحقیقاتی با یک هدف مشخص، تجمیع می‌شوند. این منابع در اختیار اعضای گروه و گاه دانش‌آموزان و دانشجویان قرار می‌گیرد. برای مثال چندین گروه از کالج‌ها و دانشگاه‌های آمریکای شمالی به عنوان کنسرسیوم فعالیت می‌کنند. باید توجه داشت که این کنسرسیوم‌ها نتایج مالی غیر مستقیم و نسبتا برابر برای این موسسات آموزشی دارد.

کنسرسیوم هم‌رقابتی نوع دیگری از کنسرسیوم غیر انتفاعی است. هم‌رقابتی (Coopetition) یا همکاری در عین رقابت واژه‌ای است که از ترکیب دو واژه همکاری (cooperation) و رقابت (competition) ساخته شده است. در این نوع از کنسرسیوم، دو شرکت رقیب، در یک زمینه غیر استراتژیک بر اساس یک قرارداد کنسرسیوم، همکاری و شراکت می‌کنند. دو مورد از این کنسرسیوم عبارتند از:

• کنسرسیوم جنیوی آلیانس (GENIVI Alliance) بین خودروسازان مختلف به منظور سهولت در ایجاد سیستم اطلاعات سرگرمی درون خودروها
• کنسرسیوم W3C یا World Wide Web که فناوری‌های وب مانند: XML، HTML و CSS را استاندارد می‌کند.

مزایای ایجاد کنسرسیوم

مزایای شکل‌گیری کنسرسیوم و تنظیم قرارداد آن، به پروژه یا برنامه‌ها و خدمات خاصی بستگی دارد که کنسرسیوم برای اجرا انتخاب می‌کند. برای مثال ممکن است این مزایا، از نوع انتفاعی و با هدف سودآوری یا کسب سهم بیشتر از بازار باشد و یا از نوع غیر انتفاعی و برخورداری از امکانات تحقیقاتی و مانند آن باشد. برخی از این مزایا را در زمینه‌های مختلف مرور می‌کنیم:

• کاهش هزینه‌ها از طریق خرید گروهی انواع منابع
• افزایش توانایی از طریق همکاری برای دفاع از ارزش و نیازها
• ارتقا ظرفیت و تخصص اعضا با ارائه برنامه‌های توسعه حرفه‌ای برای اعضای شرکت‌ها
• تشویق به اشتراک‌گذاری منابع بین اعضا، شامل: انواع محتوا، فناوری، تخصص، امکانات و بودجه
• ایجاد فرصت‌هایی برای حمایت مشترک، بازاریابی و جمع‌آوری منابع یا کمک‌های مالی
• انجام ابتکارات ویژه و با اهمیت برای اعضای کنسرسیوم، مانند: دیجیتالی‌شدن، پیاده‌سازی فناوری، اتوماسیون و به اشتراک‌گذاری اطلاعات

شیوه تنظیم قرارداد کنسرسیوم

اجرای یک فعالیت انتفاعی یا غیر انتفاعی در قالب یک کنسرسیوم نیازمند تنظیم قرارداد کنسرسیوم است. در یک قرارداد کنسرسیوم باید همه زوایای پروژه مشترک پیش از تنظیم قرارداد روشن شود. همچنین همه اعضا در جلساتی درباره مسایل مالی و حقوقی اظهار نظر می‌کنند. این اقدامات باعث می‌شود تا از هرگونه اختلاف پیشگیری شود و دفاتر اسناد رسمی نیز بتوانند تمامی اطلاعات لازم را به‌دست بیاورند. باید توجه داشت که تنظیم غیر شفاف قرارداد کنسرسیوم باعث ابهام در تعهدات و اختلافات مالی و عملکردی بین طرفین قرارداد خواهد شد. در ادامه با برخی نکات لازم برای تنظیم این قرارداد و مفاد آن آشنا می‌شویم:

• تعیین نام کنسرسیوم
• اطلاعات هویتی افراد حقیقی و حقوقی و شرکت‌ها و نهادهای طرف قرارداد
• ذکر اهداف قرارداد در زمینه‌های مختلف
• تعیین بازه زمانی، طول مدت همکاری یا طول مدت پروژه
• تعیین نوع پروژه و تمامی اطلاعات مربوط به آن
• تعیین این‌که چه کسانی راهبر خواهند بود و ذکر نام‌های تیم مدیریتی کنسرسیوم
• ذکر مسئولیت‌های انفرادی و اشتراکی
• مساله تامین مالی انجام امورات پروژه
• ذکر دقیق تمامی آورده‌های کنسرسیوم از آورده‌های نقدی و غیر نقدی
• تعیین دقیق شیوه‌های انتفاع طرفین و سهم‌الشرکه اعضا
• توضیح کامل موارد محرمانه‌گی اسناد و اطلاعات پروژه و کنسرسیوم
• تعیین مسایل مرتبط با مسئولیت مدنی و حقوقی مبحث محرمانه‌گی و حدود این مسایل
• تناسب انتفاع طرفین با ارزش کار
• ذکر مالکیت سهام و مالکیت آورده‌های طرفین
• نشانی دبیرخانه و نحوه مکاتبه طرفین

تنظیم قرارداد کنسرسیوم عامل حفاظت از حقوق طرفین

تنظیم قرارداد کنسرسیوم یکی از بهترین راه‌ها برای به دست آوردن سهم بیشتر از بازارهای جدید، بازاریابی بهینه و فروش بیشتر است. همچنین با استفاده از این قرارداد می‌توانید با تجمیع نیروها، تخصص، آورده‌های نقدی و تجهیزات در مناقصه‌ها برنده شوید و یا پروژه‌هایی بزرگ‌تر را به‌دست بگیرید.

قرارداد کنسرسیوم در بسیاری پروژه‌های بزرگ علمی و نیز در اتصال بخش صنعت و تولید به پروژه‌های دانش‌بنیان نقشی پررنگ دارد. اما مهم‌ترین نکته در این زمینه تنظیم این قرارداد به‌طور رسمی در دفاتر اسناد رسمی است. اگر به تنظیم یک قرارداد کنسرسیوم نیاز دارید، دفاتر اسناد رسمی  با تجربه‌ای طولانی در زمینه تنظیم انواع اسناد مالی، وکالتنامه‌ها و اسناد غیر مالی، آمادگی دارد، قراردادی شفاف و دقیق را برای شما تنظیم کند؛ قراردادی که حافظ تمامی امور حقوقی پروژه و شرکت کنسرسیوم باشد.

برای مشاهده نمونه قرارداد کنسرسیوم به این لینک مراجعه نمایید

• قرارداد کنسرسیوم شرکت‌های گردشگری
• قرارداد کنسرسیوم شرکت های نفتی
• اظهارنامه مشارکت
• قرارداد کنسرسیوم