حق طلاق

حق طلاق، برخلاف تصور رایج، یک ابزار قانونی است که هدف اصلی آن ایجاد تعادل در حقوق زوجین و فراهم کردن زمینه‌ای برای استفاده از حقوق انسانی زن در شرایط ضروری است. این که زنی بخواهد وکالت طلاق را داشته باشد، لزوماً به معنای قصد جدایی یا بی‌ارزش شمردن بنیان خانواده نیست، بلکه به معنای تأمین یک پشتوانه حقوقی برای حفاظت از خود در شرایط بحرانی زندگی است.

وکالت طلاق را می‌توان به نوعی مانند بیمه یا یک ابزار امنیتی در نظر گرفت. همان‌طور که داشتن بیمه به این معنا نیست که حتماً قرار است حادثه‌ای رخ دهد، داشتن وکالت طلاق نیز به این معنا نیست که زن حتماً قصد جدایی دارد. بلکه این وکالت به زن این امکان را می‌دهد که در صورت مواجهه با مشکلاتی جدی، مثل سوءرفتار، عدم مسئولیت‌پذیری مرد، یا شرایطی که ادامه زندگی مشترک را غیرممکن می‌کند، بتواند با اختیاراتی برابر، برای حفظ کرامت و امنیت خود اقدام کند.

نگاهی مثبت به وکالت طلاق

در جامعه‌ای که همچنان برخی ساختارهای قانونی و عرفی ممکن است برای زنان محدودیت‌هایی ایجاد کند، وکالت طلاق می‌تواند نوعی حق انتخاب و قدرت تصمیم‌گیری باشد. این حق نه تنها باعث تضعیف خانواده نمی‌شود، بلکه می‌تواند احساس امنیت روانی بیشتری را در زن ایجاد کند. زنی که می‌داند در مواقع بحرانی، توانایی تصمیم‌گیری و اقدام برای حفاظت از خود را دارد، با اعتماد بیشتری وارد زندگی مشترک می‌شود.

طلاق یکی از مهم‌ترین موضوعات حقوقی در زندگی مشترک است که در شرایط خاص می‌تواند پایان‌دهنده یک زندگی زناشویی باشد. در ایران، قوانین مربوط به طلاق تحت تأثیر مبانی شرعی و عرفی تنظیم شده‌اند و برای هر یک از زوجین حقوق و تکالیفی تعیین شده است. در این مقاله تلاش می‌کنیم تا تمام جنبه‌های حق طلاق، از جمله حق طلاق مرد و دیگر موضوعات مرتبط را بررسی کنیم.

در ایران، به طور پیش‌فرض حق طلاق در اختیار مرد است، اما زن نیز می‌تواند تحت شرایط خاصی این حق را به دست آورد. وقتی گفته می‌شود زنی “حق طلاق دارد”، معمولاً به یکی از موارد زیر اشاره می‌شود:

۱. وکالت در طلاق

مرد می‌تواند به زن خود وکالت بدهد تا از جانب او برای طلاق اقدام کند. این وکالت معمولاً به صورت رسمی و از طریق دفترخانه‌های اسناد رسمی تنظیم می‌شود و در آن شرایط و محدوده وکالت مشخص می‌شود.

به عنوان مثال، مرد می‌تواند به زن اجازه دهد که در هر زمان و با هر دلیلی برای طلاق اقدام کند. این وکالت به این معناست که زن به‌طور مستقل می‌تواند مراحل قانونی طلاق را پیگیری کند.

۲. شرط ضمن عقد

هنگام عقد نکاح، می‌توان شروطی را در سند ازدواج ثبت کرد. یکی از این شروط، این است که مرد به زن وکالت در طلاق بدهد. اگر این شرط در سند ازدواج ثبت شود، زن می‌تواند در صورت نیاز به دادگاه مراجعه کرده و بدون نیاز به موافقت همسرش طلاق بگیرد.البته متاسفانه این شرط عملا در مراجع قضایی به جهت متعدد قابل استفاده نیست لذا توصیه میشود به صورت محضری در دفتر اسناد رسمی ثبت شود.

۳. شرایط خاص در قانون

قانون مدنی ایران مواردی را پیش‌بینی کرده که در آن‌ها زن می‌تواند بدون داشتن وکالت از شوهر، برای طلاق اقدام کند. که اصطلاحا به ان موارد عسر و حرج گفته میشود به این معنی که ادامه زندگی مشترک برای زن به شدت دشوار یا غیرممکن شود.

 طلاق چیست و چگونه انجام می‌شود؟

طلاق به معنای پایان قانونی یک رابطه زناشویی است که از طریق اجرای صیغه طلاق و ثبت آن در دفاتر رسمی انجام می‌شود. در ایران، طلاق دو نوع طلاق وجود دارد که عمدتا طلاق به این دو صورت انجام می‌شود:

۱. طلاق رجعی: مرد در مدت عده (سه ماه) می‌تواند به زن رجوع کند و ازدواج بدون عقد مجدد ادامه پیدا کند.

۲. طلاق بائن: مرد حق رجوع ندارد و طلاق قطعی است (مانند طلاق زن یائسه یا طلاق خلع).

  حق طلاق با کیست ؟

در نظام حقوقی ایران، حق طلاق به‌صورت پیش‌فرض در اختیار مرد است. ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی تصریح می‌کند:
( مرد می‌تواند با رعایت شرایط قانونی، هر زمان که بخواهد همسر خود را طلاق دهد).
همانطور که گفته شد اصطلاح حق طلاق برای زن به لحاظ حقوقی اصطلاحی صحیح حقوقی نمی‌باشد. در حقیقت آن چه تحت عنوان یکی از حق طلاق مطرح می‌شود اعطای وکالت در طلاق از جانب زوج به زوجه است.

بررسی حق طلاق در ایران

یکی از پرتکرارترین و چالش برانگیزترین مسائل حقوق خانواده بحث حق طلاق در قانون می‌باشد. در این خصوص لازم و ضروری است در قدم ابتدایی توجه داشته باشیم که اصطلاح حق طلاق زن اصطلاحی است که به لحاظ حقوقی کاملا” نادرست است. در واقع آنچه به لحاظ حقوقی صحیح می‌باشد، اعطای وکالت از جانب زوج به زوجه است.

وکالت طلاق که در میان عموم مردم و عرف جامعه تحت عنوان اصطلاح اشتباه حق طلاق زن، مورد استفاده قرار می‌گیرد یکی از مهم‌ترین چالش‌های بانوان است و اعطای آن از جانب زوج به زوجه می‌تواند جبران بسیاری از حقوق نقض شده بانوان باشد.

حق طلاق برای مرد

مطابق با قانون مدنی، طلاق حق مرد است و زوجه تنها تحت شرایط خاصی مانند اثبات عسر و حرج خود در دادگاه، اعتیاد شوهر یا عدم پرداخت نفقه به زوجه که موارد آن به تفصیل در قانون حمایت خانواده بیان شده است، از حق طلاق برخوردار است.

شرایط و محدودیت‌ها

مرد برای طلاق دادن زن، باید حقوق مالی او مانند مهریه، نفقه، اجرت‌المثل و سایر حقوق مالی را پرداخت کند.
مراجعه به دادگاه و دریافت گواهی عدم امکان سازش الزامی است.
طلاق بدون دلیل موجه از سوی مرد ممکن است با مخالفت دادگاه مواجه شود، خصوصاً اگر زن حقوق مالی خود را مطالبه کند.

مطابق با قانون با اعطای وکالت در طلاق از جانب زوج به زوجه، حق طلاق مرد ساقط نمی‌شود و زوجه تنها به عنوان وکیل زوج در طلاق می‌تواند برای طرح دعوای طلاق اقدام کند. تنظیم وکالتنامه طلاق نیازمند رعایت تشریفات خاص و دقت نظر به مسائل لازم و ضروری است که در این نوشتار سایت اسناد رسمی ۶۶۲ تهران قصد داریم تا شما را با مقررات قانونی ناظر بر وکالت در طلاق و نحوه تنظیم وکالتنامه طلاق و نکات مهم قانونی بیشتر آشنا کنیم.

حق طلاق برای زن

حق طلاق زن، برخلاف مرد، مشروط به شرایط خاصی است. زن باید یکی از دلایل قانونی زیر را برای درخواست طلاق ارائه کند:

۱. عسر و حرج:

شرایطی که ادامه زندگی مشترک برای زن بسیار سخت و غیرقابل تحمل باشد،

در قانون موارد زیر از جمله مواردی هستند که در صورت تحقق آن زوجه بدون نیاز به وکالت در طلاق از جانب زوج می‌تواند دعوای طلاق نزد دادگاه خانواده صالح مطرح کند و حکم طلاق اخذ کند:

• عدم پرداخت نفقه از جانب زوج به زوجه در مدت شش ماه( اگر مرد از پرداخت نفقه خودداری کند، زن می‌تواند درخواست طلاق دهد).

• ابتلای زوج به بیماری صعب العلاج

• محکومیت زوج به پنج سال زندان یا بیشتر

• اعتیاد زوج

• جنون زوج

• مفقود الاثر شدن زوج به مدت شش ماه و…

• خشونت خانگی یا سوءرفتار

• شروط ضمن عقد: اگر مرد شروط ضمن عقد را نقض کند (مانند ازدواج مجدد بدون رضایت زن)، زن می‌تواند تقاضای طلاق دهد.

 در خصوص بحث اعطای وکالت در طلاق به زوجه از جانب زوج باید توجه داشت که حق طلاق مطابق با قانون مدنی، قابل واگذاری و اسقاط نیست و اعطای وکالت در طلاق به زن به معنای آن نیست که زوج دیگر نتواند از همسرش جدا شود. تعریف  حق طلاق به صورت  یک طرفه برای زوج و به عبارت حقوقی ایقاع بودن طلاق سبب شده است تا حقوق بانوان در بسیاری از موارد مورد تضییع قرار گیرد لذا اعطای وکالت در طلاق از جانب زوج به زوجه می‌تواند گامی موثر در جهت احقاق حقوق بانوان باشد.

۲- وکالت بلاعزل در طلاق

عقد وکالت مطابق با عموم مقررات قانون مدنی یک عقد جایز محسوب می‌شود. در حقیقت ماهیت عقد وکالت آن است که موکل با تنظیم وکالتنامه انجام امور حقوقی خاصی را به نائب خود یعنی وکیل می‌سپارد بنابراین این عقد وکالت یک عقد متزلزل است که با فوت یا جنون طرفین از بین می‌رود. همچنین موکل می‌تواند هر زمان که بخواهد وکیل را عزل نماید و خود انجام عمل حقوقی مربوطه را بر عهده گیرد. چنین مسئله ای در اعطای وکالت در طلاق از جانب زوج به زوجه نیز وجود دارد البته تفاوت‌های ظریفی وجود دارد که در این زمینه اخذ مشاوره ثبتی می‌تواند بسیار کارساز و راهگشا باشد.

به صورت اجمالی در مورد اعطای وکالت در طلاق از جانب زوج به زوجه و در حالت تنظیم وکالت به صورت شرط ضمن عقد نکاح از آن جا که عقد نکاح، در اصطلاح حقوقی عقدی لازم دانسته شده است بنابراین وکالت مذکور قابل عزل نیست اما اگر وکالتنامه پس از ازدواج در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شود حتما” باید درج عبارت که ((موکل ضمن عقد خارج لازم حق عزل وکیل را از خود سلب و ساقط نموده)) درج شود که بعد‌ها مانع عزل وکیل از سوی موکل (زوج) شود

به طور کلی اعطای وکالت در طلاق از جانب زوج به زوجه به دو صورت امکان پذیر است:

• وکالت در طلاق ضمن تنظیم عقد نکاح و به صورت شرط ضمن عقد نکاح درج می‌شود که در این حالت از آن جهت که عقد نکاح در قالب سند رسمی تنظیم می‌شود می‌تواند روشی مطمئن باشد ولیکن متاسفانه بسیار ملاحظه شده که به جهت عدم درج برخی شرایط دادگاه‌ها بدان ایراد گرفته و در مقام عمل بانوان نمی توانند از آن بهره ببرند.

• صورت دوم که بسیار رایج است: ممکن است زوجین پس از ازدواج تصمیم به اعطای وکالت در طلاق در یکی از دفاتر اسناد رسمی بگیرند. در این صورت لازم و ضروری است تا زوج و زوجه به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنند و به این طریق زوج وکالت در طلاق را به زوجه اعطا کند.   

نکات لازم در وکالت در طلاق

نکته‌ی بسیار مهم و قابل توجه در تنظیم وکالتنامه طلاق آن است که از آن جا که طرح دعوای طلاق در دادگاه نیازمند پروانه وکالت و سپردن امر به وکیل دادگستری است لذا صرف داشتن وکالت در طلاق کافی نیست و وکالتنامه طلاق باید با حق توکیل بغیر و حق تعیین وکیل رسمی دادگستری به صورتی تنظیم شود که در حقیقت زوجه این وکالت را داشته باشد که برای او وکیل دادگستری تعیین کند.

در اعطای وکالت در طلاق از جانب زوج به زوجه وکالتنامه طلاق باید حتما قابل توکیل به غیر باشد تا زوجه در زمانی که قصد طلاق دارد، بتواند در زمان اجرا با تفویض اختیارات  به وکیل دادگستری وکالت بدهد تا به نیابت از همسر خود، اقدام به طرح دعوی طلاق و تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش کند.

در اعطای وکالت در طلاق از جانب زوج به زوجه لازم است تا در وکالتنامه بلاعزلی که تنظیم میشود، برای جلوگیری از بلااثر شدن آن وکالتنامه، حق ضم امین و ضم وکیل ، در وکالتنامه طلاق سلب شود.

در اعطای وکالت در طلاق از جانب زوج به زوجه در وکالتنامه طلاق حتما” باید به اسقاط حق تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی اشاره شود زیرا در غیر این صورت زوجه بعد از صدور رای نمی‌تواند بلافاصله به دفترخانه رجوع کند و صیغه طلاق جاری کند.

در زمان تنظیم وکالت‌نامه طلاق، بحث درباره موضوعاتی مانند حضانت، ملاقات فرزند و نفقه فرزندان مشترک بسیار مهم است، اما این مسائل ذاتاً جدا از حق طلاق هستند. با این حال، می‌توان در متن وکالت‌نامه به این موضوعات نیز اشاره کرد یا اختیارات لازم را به زوجه داد.

حضانت فرزندان:

بر اساس قوانین ایران، حضانت فرزندان بعد از طلاق تابع قانون مدنی است:

حضانت فرزندان تا سن ۷ سالگی (برای دختر و پسر) با مادر است. بعد از ۷ سالگی، حضانت به پدر داده می‌شود مگر این‌که دادگاه مصلحت فرزند را طور دیگری تشخیص دهد.بعد از رسیدن فرزند به سن بلوغ (۱۵ سال تمام قمری برای پسر و ۹ سال برای دختر)، خود فرزند می‌تواند انتخاب کند که با کدام والد زندگی کند.

در وکالت‌نامه طلاق، تعیین تکلیف حضانت لازم نیست، اما اگر زوج و زوجه درباره حضانت توافق کرده باشند، می‌توان این توافق را در متن وکالت‌نامه یا در یک سند جداگانه رسمی قید کرد.

ملاقات فرزند:

حق ملاقات فرزند از حقوق والدین است و حتی اگر حضانت به یکی از والدین داده شود، دیگری حق ملاقات دارد. می‌توان در وکالت‌نامه طلاق یا سندی جداگانه درباره زمان و مکان ملاقات توافق کرد و آن را به صورت رسمی ثبت کرد.

نفقه فرزندان:

نفقه فرزندان بر عهده پدر است، حتی اگر حضانت با مادر باشد. این موضوع به صورت پیش‌فرض نیازی به ذکر در وکالت‌نامه طلاق ندارد، اما اگر زوج و زوجه درباره نحوه پرداخت نفقه یا موارد خاصی توافق کرده باشند، بهتر است این موارد نیز به‌صورت مکتوب و رسمی ثبت شود.

آیا می‌توان اختیارات حق تعیین حضانت و ملاقات فرزند را به زوجه داد؟

زوج می‌تواند در قالب یک توافق‌نامه جداگانه (یا حتی در وکالت‌نامه طلاق) به زوجه اختیار دهد که حضانت یا نحوه ملاقات فرزندان را تعیین کند. با این حال، این موارد همچنان نیازمند تأیید دادگاه هستند، زیرا حضانت و ملاقات فرزندان در نهایت باید بر اساس مصلحت فرزند باشد.

توصیه عملی:

بهتر است این موارد به طور رسمی و واضح، جدا از وکالت‌نامه طلاق یا در کنار آن، در یک توافق‌نامه محضری قید شوند. این کار از هرگونه اختلاف در آینده جلوگیری می‌کند.

به طور کلی، اگرچه می‌توان این اختیارات را به زوجه داد یا در وکالت‌نامه قید کرد، اما بهتر است این موارد به صورت جداگانه و با جزئیات کامل در قالب توافق‌نامه‌ای رسمی تنظیم شوند.

• “زوجه حق اجرای صیغه طلاق با حق توکیل به غیر دارد”

در وکالت‌نامه طلاق بسیار مهم است زیرا این بند به زن (زوجه) اجازه می‌دهد که فرآیند طلاق را به‌طور مستقل و کامل انجام دهد و در صورت نیاز، اختیار انجام آن را به شخص دیگری نیز واگذار کند. این شرط از چند جهت ضروری است:

۱. اجرای مستقل فرآیند طلاق توسط زوجه:

با قید این شرط، زوجه می‌تواند بدون نیاز به حضور یا دخالت زوج، صیغه طلاق را جاری کند. در غیر این صورت، ممکن است مرد یا نماینده قانونی او در لحظه اجرای طلاق مانع‌تراشی کند.

۲. حق واگذاری به وکیل (توکیل به غیر):

در برخی موارد، زوجه ممکن است نتواند یا نخواهد شخصاً فرآیند طلاق را انجام دهد (به دلیل مشغله، نداشتن تجربه کافی یا نداشتن آگاهی از مسائل حقوقی). با این حق، زوجه می‌تواند این اختیار را به وکیلی متخصص یا شخصی مورد اعتماد واگذار کند تا از طرف او تمام مراحل قانونی و شرعی را انجام دهد.

۳. تضمین کامل اختیارات زوجه در طلاق:

اگر این بند در وکالت‌نامه ذکر نشود، ممکن است زوجه در مرحله جاری کردن صیغه طلاق با مشکلات قانونی مواجه شود. حتی در صورتی که وکالت برای طلاق به او داده شده باشد، ممکن است مرد یا دادگاه ایراد بگیرند که زن حق اجرای صیغه طلاق یا واگذاری آن به دیگری را ندارد.

۴. پیشگیری از تأخیر یا تعارض در اجرای طلاق:

در برخی موارد، مرد ممکن است بعد از اعطای وکالت در طلاق، تغییر نظر دهد یا در اجرای طلاق ایجاد مانع کند. این قید تضمین می‌کند که زن می‌تواند به‌طور مستقل و بدون دخالت مرد، صیغه طلاق را اجرا کند.

۵. لزوم رعایت تشریفات شرعی و قانونی:

اجرای طلاق نیازمند رعایت برخی تشریفات شرعی مانند جاری کردن صیغه طلاق در حضور دو شاهد عادل است. این قید به زوجه اجازه می‌دهد تمام این موارد را بدون محدودیت انجام دهد.

۶. حق حضور به تنهایی در جلسات مشاوره خانواده

جلسات مشاوره خانواده که در فرآیند طلاق اجباری هستند، یکی از مراحل قانونی و الزامی برای زوجینی است که قصد طلاق دارند. این جلسات با هدف کاهش تعارضات، جلوگیری از طلاق‌های غیرضروری و حمایت از حقوق اعضای خانواده، به‌ویژه کودکان، طراحی شده‌اند.

اهداف جلسات مشاوره خانواده در طلاق بمنظور  حل تعارضات و تلاش برای سازش است ، تا زوجین مشکلات خود را شناسایی و در صورت امکان، راه‌حل‌هایی برای ادامه زندگی پیدا کنند. و همچنین  مشاوران تلاش می‌کنند با ارائه پیشنهادات و برنامه‌های مناسب، احتمال ادامه زندگی مشترک را بررسی کنند. لازم به ذکر است در خانواده‌هایی که فرزند دارند، توجه به نیازهای عاطفی و روانی کودکان از اولویت‌های جلسات مشاوره است.  در این جلسات مشاوران اطلاعاتی در مورد حقوق و وظایف قانونی و تأثیرات روانی و اجتماعی طلاق ارائه می‌دهند تا زوجین تصمیم آگاهانه‌تری بگیرند.

این جلسات به کاهش طلاق‌های عجولانه و هیجانی کمک می‌کند، زیرا گاهی مشکلات زوجین با گفتگو یا مشاوره قابل حل استو همچنین مشاوران می‌توانند وضعیت روانی زوجین را ارزیابی کنند و اگر طلاق اجتناب‌ناپذیر باشد، آن را تسهیل کنند.

توجه داشته باشید که بر اساس قوانین ایران، شرکت در این جلسات برای ثبت دادخواست طلاق ضروری است. بدون ارائه گواهی شرکت در مشاوره، دادگاه روند رسیدگی به پرونده را آغاز نمی‌کند

چه زمانی جلسات مشاوره برگزار می‌شود؟

پس از ثبت دادخواست طلاق در دفاتر خدمات قضایی، پرونده به مرکز مشاوره خانواده ارجاع داده می‌شود.

تعداد جلسات مشاوره بسته به نوع پرونده (طلاق توافقی، طلاق از سوی مرد یا زن) ممکن است متفاوت باشد.

این جلسات به زوجین کمک می‌کند تصمیمی آگاهانه‌تر و منطقی‌تر بگیرند و اگر طلاق اجتناب‌ناپذیر باشد، این فرآیند با حداقل آسیب روانی انجام شود.

حق قبول بذل مهریه از طرف زوج

یکی از مهم‌ترین مواردی که باید در متن وکالت‌نامه ذکر شود، حق قبول بذل مهریه از طرف زوج  است. در بسیاری از موارد، زن برای گرفتن طلاق باید از مهریه خود (یا بخشی از آن) صرف‌نظر کند، به‌ویژه در مواردی مانند طلاق توافقی یا طلاق خلع. اگر در وکالت‌نامه این اختیار به زن داده نشده باشد، او نمی‌تواند به نمایندگی از شوهر بذل مهریه را قبول کند ، و این موضوع ممکن است روند طلاق را بسیار پیچیده و طولانی کند.

در طلاق خلع، زن باید مالی (معمولاً بخشی از مهریه یا تمام آن) را به شوهر ببخشد تا رضایت او برای طلاق جلب شود. اگر زوجه حق قبول بذل مهریه از جانب شوهر را نداشته باشد، این نوع طلاق غیرممکن می‌شود.

عدم ذکر این اختیار ممکن است باعث شود که زن نتواند از حقوق خود به‌طور کامل استفاده کند و حتی در صورت داشتن وکالت در طلاق، نیاز به رضایت یا حضور مرد باشد.

توصیه عملی

در هنگام تنظیم وکالت‌نامه طلاق، لازم است که عبارات زیر (یا مشابه آن) به صراحت ذکر شود:

زوجه دارای حق قبول بذل مهریه یا هر نوع مال دیگری از جانب زوج است.

حقوق مالی زن و وکالت در طلاق

مهریه در فرآیند طلاق

مهریه چیست؟

مهریه حق مالی زن است که در زمان عقد ازدواج تعیین می‌شود و مرد ملزم به پرداخت آن است.

مهریه حتی در صورت طلاق به زن تعلق می‌گیرد. زن می‌تواند مهریه خود را از طریق دادگاه یا اداره ثبت اسناد رسمی مطالبه کند. تنها در صورتی مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد که او خودش به‌صورت رسمی آن را ببخشد.

لازم به ذکر است زوجین معمولا” در اعطای وکالت در طلاق از جانب زوج به زوجه، میان خود توافقاتی به عمل می‌آورند و ممکن است زوج اعطای این وکالت را منوط به بذل یا بخشش قسمت و یا تمامی مهریه می‌کند. با توجه به نقش کلیدی و موثر مهریه در عرف و در هر حال با توجه به آن که مهریه یک حق مالی مهم برای بانوان است ممکن است این پرسش مطرح شود که اعطای وکالت در طلاق در مقابل بخشش مهریه به لحاظ آثار حقوقی و قانونی آن صحیح است؟

در خصوص این پرسش نمی‌توان به طور کلی پاسخ داد زیرا هر پرونده‌ای دارای اوضاع و احوال و شرایط مخصوص به خود است که آن را با دیگری متفاوت می‌سازد. در صورتی که زن وکالت در طلاق را داشته باشد نیازی به اثبات دلایل قانونی برای طلاق ندارد.

مهریه در طلاق توافقی

در طلاق توافقی، زن و مرد باید بر سر حقوق مالی مانند مهریه به توافق برسند. زن ممکن است بخشی از مهریه را ببخشد یا دریافت کند.

اگر چه نمی‌توان منکر اهمیت مهریه به عنوان حق مالی بانوان شد اما واقعیت آن است که مطالبه مهریه توسط زوجه روند بسیار پیچیده‌ای دارد و اصولا” بسیار دیده شده است که پس از طرح دعوای مطالبه مهریه، زوج ادعای اعسار و عدم تمکن مالی می‌کند و در موارد بسیاری حکم به تقسیط مهریه داده می‌شود. بنابراین امروزه توجه به وکالت در طلاق می‌تواند در احقاق حقوق بانوان و نزدیک تر شدن به حقوق برابر میان زوج و زوجه نقش بسیار مهم و کلیدی داشته باشد. بنابراین پیش‌بینی وکالت در طلاق در همان اوایل تشکیل رابطه برای زن مزیت‌های بسیاری در احقاق حقوق او دارد.

به طور کلی اگر زوجه بخواهد بدون داشتن وکالت در طلاق دست به اقامه دعوای طلاق بزند بایستی حتما شرایط خاص قانونی برای این امر تحقق یابد. برای مثال لازم است عسر و حرج زوجه در زندگی مشترک ثابت شود و طبیعتا” اثبات چنین مواردی یک پروسه طولانی را می‌طلبد در حالی که با داشتن وکالت در طلاق پروسه طرح دعوای طلاق آسان تر و سریع‌تر می‌شود و دیگر نیازی به اثبات شرایط خاص قانونی نیست‌.

طلاق توافقی

  انچه مسلم است وکالت در طلاق به زوجه اختیار در طرح دعوی طلاق توافقی را می دهد ،طلاق توافقی یکی از ساده‌ترین و راحت ترین راه های  طلاق است که در آن زن و مرد با توافق بر سر مسائل مالی و حقوقی (مانند مهریه، نفقه، حضانت فرزندان) درخواست طلاق می‌دهند.

مراحل آن عبارت‌اند از:
۱. ثبت درخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی.

۲. شرکت در جلسات مشاوره اجباری.

۳. صدور گواهی عدم امکان سازش.

۴. اجرای صیغه طلاق در دفترخانه.

جمع بندی

مطابق با قانون مدنی و موازین شرعی و اسلامی حق طلاق با مرد است و زن تنها تحت شرایط خاص قانونی و اثبات عسر و حرج خود در دادگاه صالح دارای حق طلاق و طرح دعوای طلاق است. اعطای وکالت در طلاق از جانب زوج به زوجه می‌تواند نقش بسیار مهمی در ایجاد برابری میان حقوق زوجین داشته باشد. در نوشتار بالا بیان شد که اعطای وکالت در طلاق از جانب زوج به زوجه به معنای اسقاط حق زوج در خصوص طلاق نیست و بر خلاف اصطلاح رایج حق طلاق زوجه با اعطای وکالت  طلاق زوجه حق طلاق را به دست نمی آورد بلکه تنها وکیل زوج در اعمال حق طلاق می‌شود‌.

در تنظیم وکالتنامه‌های طلاق توجه به نکات قانونی و حقوقی اهمیت به خصوصی دارد عدم توجه به بند‌های وکالتنامه ممکن است به ضرر شما تمام شود. برای مثال بلاعزل بودن یا نبودن وکالتنامه، اسقاط حق تجدید نظر خواهی یا فرجام خواهی یا عدم اسقاط آن وپرداختن به مهریه و تعین تکلیف در خصوص اموری همچون مهریه،حضانت فرزندان مشترک و تعیین وقت ملاقات فرزند … که در مقاله بالا به تفصیل بیان شد هر یک آثار حقوقی خاص خود را دارا می‌باشد.

وکالت طلاق نباید به عنوان یک ابزار تهدید یا تقابل در زندگی زناشویی دیده شود، بلکه راهی است برای ایجاد امنیت روانی و حقوقی برای زن در مواقعی که ادامه زندگی مشترک به دلایل موجه غیرممکن است. داشتن این حق، به جای اینکه بنیان خانواده را تضعیف کند، می‌تواند به ایجاد یک رابطه عادلانه‌تر و پایدارتر بین زوجین کمک کند.

سوالات متداول

۱. چه شرایطی برای درخواست طلاق در ایران لازم است؟

برای درخواست طلاق در ایران، باید یکی از شرایط زیر رقم بخورد:

عدم توافق بین همسران: در صورتی که همسران نتوانند به توافق درباره ادامه زندگی مشترک برسند، می‌توانند طلاق را درخواست کنند.

ضرب و جرح: اگر یکی از همسران توسط همسر دیگر ضربه خورده و زندگی مشترک به خطر بیفتد، می‌توان طلاق را درخواست کرد.

ترک خانه: اگر یکی از همسران برای مدت بیش از یک سال خانه را ترک کند و تمایل به ادامه زندگی مشترک نداشته باشد، طرف دیگر می‌تواند طلاق را درخواست کند.

۲. آیا درخواست طلاق برای همسران غیرایرانی در ایران ممکن است؟

بله، درخواست طلاق برای همسران غیرایرانی در ایران نیز ممکن است، مشروط بر اینکه یکی از شرایط ذکر شده برقرار باشد. همچنین، در برخی موارد، قوانین کشور مبدأ همسر غیرایرانی نیز بر روی این درخواست تأثیرگذار خواهند بود.

۳. چه مدتی طول می‌کشد تا یک طلاق در ایران تکمیل شود؟

زمان لازم برای تکمیل یک طلاق در ایران ممکن است متفاوت باشد و بسته به شرایط و موارد مختلف، طولانی یا کوتاه باشد. در برخی موارد، این فرآیند ممکن است تا چند ماه یا حتی سال‌ها طول بکشد، به ویژه اگر مواردی مانند اختلافات مالی یا نگرانی در مورد نگهداری از فرزندان درگیر باشد.و یا عدم همراهی زوج

۴. آیا درخواست طلاق می‌تواند توسط هر یک از همسران صورت گیرد؟

بله، هر یک از همسران می‌توانند درخواست طلاق را صورت دهند، بدون اینکه نیاز به رضایت طرف دیگر داشته باشند. در این صورت، فرد درخواست دهنده باید به استناد شرایط ذکر شده و با ارائه مدارک مورد نیاز، اثبات دلایل خود را به دادگاه ارائه کند.

۵. آیا در صورت صلح بین همسران، می‌توان درخواست طلاق را لغو کرد؟

بله، در صورتی که همسران به توافق در مورد ادامه زندگی مشترک برسند و تصمیم به صلح بگیرند، درخواست طلاق لغو می‌شود. در این صورت، طرفان می‌توانند به طریق قانونی زندگی خود را با یکدیگر ادامه دهند.

۶- آیا زن در صورت طلاق می‌تواند حضانت فرزندان را بگیرد؟

طبق قانون، حضانت فرزندان تا سن ۷ سالگی با مادر است. پس از آن، دادگاه بر اساس مصلحت فرزندان تصمیم‌گیری می‌کند.

۷- آیا زن می‌تواند بدون رضایت مرد طلاق بگیرد؟

بله، در صورتی که زن حق طلاق داشته باشد یا دلایل قانونی مانند عسر و حرج را اثبات کند، می‌تواند بدون رضایت مرد طلاق بگیرد.

۸-  آیا طلاق بدون حضور مرد امکان‌پذیر است؟

  در صورتی که زن حق طلاق داشته باشد از طریق اعطای وکالت به وکیل دادگستری می تواند بدون حضور مرد ، خود را مطلقه سازد.

۹- اگر زن حق طلاق داشته باشد، آیا مهریه از بین می‌رود؟

خیر، حق طلاق و مهریه دو موضوع جداگانه هستند. زن حتی با داشتن حق طلاق می‌تواند مهریه خود را مطالبه کند، مگر اینکه خودش آن را ببخشد. و یا حق طلاق مشروط به بخشش مهریه باشد.

• در زیر دو نمونه از سند وکالت طلاق جهت مطالعه بیشتر تقدیم می شود:

نمونه اول :

  اقدام وکیل ***********  برای مطلقه نمودن خود از قید زوجیت موکل *******  به هر قسم از طلاق به طور توافقی، اعم از بائن و رجعی، خلع و یا مبارات با شرط بذل هر مقدار از مهر , یا مال و با حق قبول و اعلام قبول بذل مهر یا هر مقدار مال ولو اندک و یا عوض در طلاق های بائن  به هر میزان و مقدار ولو جز اندکی از مهر یا مال باشد  و قیام و اقدام برای انجام کلیه تشریفات راجع به طلاق از جمله انتخاب یا به خدمت گرفتن یا عقد قرارداد با وکلای دادگستری یا مشاوران حقوقی قوه قضائیه و توکیل کلیه اختیارات و حقوق مندرج در وکالتنامه حاضر به ایشان، ولو کراراً. با حق عزل وکلای انتخابی و توکیل به وکلای دیگر، مراجعه به دادگاه های خانواده، سایر مراجع قضایی صالحِ به استماع و رسیدگی به درخواست طلاق و صدور حکم طلاق یا گواهی عدم امکان سازش، دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، تقدیم دادخواست و درخواست برای طلاق یا صدور گواهی عدم امکان سازش، امضا و تکمیل و تودیع و تقدیم کلیه اسناد و مدارک لازم برای اجرای موضوع وکالت حاضر به مراجع قانونی و قضایی، تعیین و معرفی داور، با حق قبول یا رد نظریه داوری، تعیین معرفی مصدق و کارشناس، حضور و یا توکیل برای حضور وکلای دادگستری در جلسات دادرسی، جلسات داوری و جلسات مشاوره خانواده مطابق با قانون حمایت از خانواده یا هر قانون دیگری که جایگزین آن شود. انجام هر کاری که مقدمه و لازمه طلاق توافقی از جمله مراجعه به مراکز مشاوره خانواده در دادگاه و یا مراجع قانونی معرفی شده توسط دادگاه یا بهزیستی و حضور در جلسات به تنهایی و بدون حضور زوج وانجام کلیه تشریفات لازم نزد مراکز مذکور به نحوی که نیاز به حضور زوج نباشد. ارائه اسناد و مدارک، دریافت استعلام ها و ایصال پاسخ آنها، قبول هر شرط و تعهدی که ضمن ارائه تقاضای طلاق توافقی ممکن است. قبول یا رد سوگند. تحصیل کلیه مجوزهای لازم برای طلاق توافقی و مطلقه ساختن وکیل ********** . و  تعیین تکلیف حضانت، ملاقات و نفقه فرزند یا فرزندان مشترک و همچنین تعیین تکلیف در خصوص جهیزیه، تشکیل پرونده و پیگیری آن نزد محاکم با حق تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی ویا اختیار اسقاط حق تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی، استرداد دعوی یا دادخواست. با حق تقدیم مجدد دادخواست یا درخواست و تکرار موضوع وکالت اعمال مجدد اختیارات مندرج در وکالتنامه. اقدام برای اجرای حکم طلاق یا ترتیب اثر دادن به گواهی عدم امکان سازش. تقاضای صدور برگ اجرائیه و تعقیب عملیات اجرایی، مراجعه به دفاتر رسمی طلاق، ارائه گواهی عدم امکان سازش یا حکم طلاق، اجرای صیغه طلاق با حق توکیل جاری ساختن صیغه طلاق به غیر ولو کراراً، از جمله به سردفتر رسمی طلاق و کارمندان وی، انجام کلیه تشریفات راجع به ثبت طلاق امضای ذیل دفاتر ثبت و تصدیق برابری ثبت باسند، ارائه اسناد و مدارک لازم برای ثبت طلاق و جاری ساختن صیغه طلاق، ثبت طلاق در شناسنامه وکیل و موکل، معرفی شهود و حکم از جانب موکل برای اجرا و ثبت صیغه طلاق و با اختیار تام و مطلق برای انجام کلیه تشریفات قانونی و قضایی برای تحقق موضوع وکالت لازم است یا مقدمه آن محسوب میشود اعم از آنکه در وکالتنامه حاضر بدان تصریح شده باشد یا نشده باشد، به نحوی که نیازی به حضور یا اعلام رضایت مجدد، یا اخذ مجدد امضا یا اثر انگشت از موکل ******* برای انجام موضوع وکالت و دریافت حکم طلاق یا گواهی عدم امکان سازش یا جاری ساختن صیغه طلاق و ثبت آن نباشد.

زوج، بعنوان موکل با امضا و تأیید این وکالتنامه اعلام مینماید که به طلاق زوجه، وکیل فوق الذکر رضایت دارد و نیاز به حضور یا اعلام رضایت مجدد نیست. همچنین اعلام می نماید در مراکز غربالگری، مشاوره خانواده و بهزیستی حاضر نخواهد شد و بابت مراجعه زوجه به تنهایی به مراکز مذکور ادعا و اعتراضی ندارد به نحوی که زوجه بتواند بدون طی کردن مراحل چند جلسه ای مشاوره ابتدا به ساکن و صرفاً با حضور در یک جلسه از مراکز بهزیستی و مراکز مشابه برای مراجعه به دادگاه خانواده نامه دریافت نماید.

***طبق قانون حمایت خانواده، اجرا و ثبت صیغه طلاق صرفاً با مراجعه به دادگاه و صدور حکم مربوطه، مجاز می باشد***

موکل ضمن عقد خارج لازم شفاهی که میان طرفین سند حاضر منعقد شد حق عزل وکیل، ضم وکیل، نصب ناظر و امین در خصوص موضوع وکالت حاضر و نیز حق تجدیدنظرخواهی و فرجامخواهی از دادنامه هایی که در اجرای وکالت حاضر از دادگاه ها صادر می شود و انجام هرگونه عملی مغایر با موضوع وکالت حاضر را از خود سلب و ساقط نمود. وکیل حق توکیل اختیارات مندرج در وکالتنامه حاضر  به غیر را، ولو کراراً، دارد.

حسب الاظهار و باقرار: این سند بنا به درخواست و با متن ابرازی امضاء کننده سند فوق تنظیم گردید و نامبرده اقرار نمود: مستند به بند “ب”ماده ۳۴ آیین نامه ی قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب ۱۴۰۰ ” کلیه مفاد و مندرجات و مدلول سند بطور کامل به اینجانب تفهیم شد ” و از کلیه ی قوانین و مقررات مرتبط به این سند و آثار و تبعات احتمالی آن بطور کامل آگاه هستم و دفترخانه هیچ مسئولیتی در این خصوص ندارد.”

نمونه دوم :

مورد وکالت: مراجعه به مراجع قضائی و دادگاه‌های خانواده و شعبات مربوطه دفاتر خدمات قضائی در سراسر کشور در خصوص سند ازدواج به شماره ترتیب ۷۰۶۷ مورخه ۱۳۷۷/۰۲/۰۳ دفتر رسمی ثبت ازدواج شماره ۳۳ شهر تهران به منظور تقاضا و تسلیم درخواست طلاق وکیل به هر قسم اعم از بائن، رجعی، خلع یا مبارات با هر شرط و قرار و بهر طریق اعم از قبول بذل و عین مهریه یا معادل و هر شرط ضمن العقد و عنداللزوم مراجعه به دادگاه‌ها و انتخاب داور یا داوران و قبول یا رد رأی داور و همچنین درخواست گواهی از دادگاه یا دفتر دادگاه به منظور اجرای دادنامه جهت ثبت واقعه طلاق در دفتر رسمی طلاق و تقدیم دادخواست مربوطه به موارد متن این وکالت‌نامه با تطبیق به موارد مندرج در قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق و آیین‌نامه اجرایی آن و یا سایر قوانین و مقررات جاری و تنظیم و امضای سند طلاق (طلاق‌نامه) وفق موارد مصرح در دادنامه قطعی شده مربوطه و عقد قرارداد با وکلای دادگستری ضمن انتخاب وکیل دادگستری و عزل و نصب آن‌ها در رابطه با تقدیم دادخواست ضمن اعطای اختیارات تصریح‌شده در مواد ۳۵ و ۳۶ قانون آئین دادرسی مدنی به وی جهت اقامه دعوی در دادگاه‌های کشور طبق آئین دادرسی مدنی سابق و مواد جایگزین آن‌ها به تقاضای پژوهش و فرجام و دفاع و انجام مورد وکالت با داشتن کلیه اختیارات اعتراض به رأی، واخواهی، تجدیدنظر، فرجام‌خواهی، اعاده دادرسی، ادعای جعل یا انکار و تردید نسبت به سند طرف و استرداد سند تعیین جاعل، ارجاع دعوا به داوری و تعیین داور توکیل تعیین مصدق و کارشناس، دعوای خسارات، استرداد دادخواست یا دعوا، جلب شخص ثالث و دفاع از دعوی ثالث، ورود شخص ثالث و دفاع از دعوای ورود ثالث دعوای متقابل و دفاع در قبال آن رد ادعای اعسار قبول یا رد سوگند درخواست صدور برگ اجرایی و تعقیب عملیات آن و اخذ محکوم به و موضوع لازم‌الاجرا و وجوه ابداعی بنام موکل ایراد جرح شهود درخواست و اسقاط حق تجدیدنظرخواهی و اجرای قرارهای تأمین دلیل تأمین خواسته معاینه محل تحقیق محلی تعیین حافظ و مراجعه به دادسراها و دادگاه‌ها و دیوان عالی کشور و اجرای احکام و مراجع نیروهای انتظامی (پلیس) و تحویل دادن جهیزیه و امضای سند طلاق و ثبت دفتر و احتمالاً اصلاحیه‌های آن و تأدیه هزینه‌ها و اخذ یا تسلیم اوراق و مدارک از اصل یا رونوشت یا کپی و دادن وکالت جهت اجرای صیغه طلاق امضا ذیل اوراق و اسناد و دفاتر مربوطه.

حـدود اختیارات: وکیل مرقوم در خصوص انجام مورد وکالت با حق توکیل به غیر جزئا یا کلاً دارای اختیارات تام و مطلق بوده و کلیه عمل، اقدام و امضا وی به منزله عمل، اقدام و امضا موکل نافذ و دارای اثر و اعتبار قانونی است. این وکالت در نفس وکالت مؤثر است.